2ο ΜΕΡΟΣ
Από το 1833, οπότε και οι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμπερτ τη
σχεδίασαν, ως σήμερα, η πλατεία Ομονοίας αποτελεί την «καρδιά» της
Αθήνας. Πέρασε από πολλές φάσεις: Ήταν τρίγωνη, στρογγυλή, ορθογώνια,
«φιλοξενούσε» τους διάσημους… πίδακας, τον Δρομέα, δέντρα. Σήμερα, έχει
άφθονο τσιμέντο και πάνω της περπατούν κάθε λογής περιθωριακοί. Οι
παλιές δόξες της, έχουν περάσει. Ανεπιστρεπτί;
«Όχι», λέει το Υπουργείο Πολιτισμού που, στο πλαίσιο της Ενοποίησης
των Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας, σχεδιάζει την ανάπλαση της πλατείας
Ομονοίας. Το νέο σχέδιο προβλέπει φύτεμα δέντρων, ξήλωμα του τσιμέντου,
λουλούδια, συντριβάνι και νέα αλλαγή σχήματος στην πλατεία. Όμως, προς
το παρόν το φιλόδοξο σχέδιο που θα ξαναέκανε την Ομόνοια… ανθρώπινη
πλατεία, εγκαταλείπεται, ελλείψει πόρων…
Πλατεία… Τιράνων
Δυστυχώς σήμερα, η πλατεία Ομονοίας έχει αποκτήσει σχεδόν… μόνιμα το
παρατσούκλι «πλατεία Τιράνων». Ο λόγος είναι η πολύ κακή (άθλια είναι ο
πιο ήπιος χαρακτηρισμός) αισθητική της και το γεγονός ότι πλέον αποτελεί
στέκι των λαθρομεταναστών. Παλαιότερα από την Αλβανία, σήμερα, από όλο
τον… πλανήτη.
Εκεί όπου κάποτε στήνονταν τα τηλεοπτικά συνεργεία για να πάρουν μια
εικόνα από το κέντρο της όμορφης και πολύβουης ελληνικής πρωτεύουσας,
πλέον είναι… εμπόλεμη ζώνη. Κάποιοι λένε και όχι αδίκως ότι η τελευταία
ανάπλαση-καταστροφή της πλατείας, έγινε ακριβώς για να αποφεύγουν οι
φιλήσυχοι και με αισθητική πολίτες να πηγαίνουν προς τα εκεί. Ότι ήταν
το σημαντικότερο κομμάτι σε ένα παιχνίδι real estate που προέβλεπε την
υποβάθμιση του κέντρου της Αθήνας.
Έτσι λοιπόν, οτιδήποτε πράσινο και καλαίσθητο ξηλώθηκε και ουσιαστικά
η πλατεία «χτίστηκε» από την αρχή. Τσιμεντοποιήθηκε, τοποθετήθηκαν
πλακάκια και τσιμεντένια παγκάκια σε μια κακή- απολύτως αποτυχημένη
απομίμηση αρχαίου θεάτρου.
Τα παγκάκια αυτά, είχαν και έχουν κάποια χρήση: Πάνω τους κάθονται οι
λαθρομετανάστες που έχουν μετατρέψει την πλατεία σε στέκι και οι
ναρκομανείς. Λίγα μέτρα μακρύτερα από την πλατεία, στην ΄Γ Σεπτεμβρίου,
βρίσκεται ο ΟΚΑΝΑ και, όπως συμβαίνει όπου βρίσκεται ο Οργανισμός,
μετετράπη σε κέντρο διακίνησης ναρκωτικών. Γρήγορα η πλατεία έγινε
απροσπέλαστη, καθώς η μικροεγκληματικότητα χτύπησε «κόκκινο». Η ΕΛΑΣ
έκανε και συνεχίζει να κάνει φιλότιμες προσπάθειες, κυρίως με τους
άνδρες της ομάδας «Ζ» και της «Δίας» που κάνουν «επιδρομές» στην
πλατεία, ή και «σκοπιές» για να «καθαρίσει» την πλατεία. Όμως, δεν
χρειάζεται μόνο αυτό. Εδώ και περίπου ενάμιση χρόνο, έχει αποφασιστεί
(με τις πιέσεις του Δήμου Αθηναίων) η πλατεία που αποτελεί οπτική
ρύπανση για την Αθήνα να αλλάξει μορφή. Σύμφωνα με πληροφορίες, από τα
εκατοντάδες αρχιτεκτονικά σχέδια που έχουν κατατεθεί, έχει εγκριθεί το
καλύτερο και δόθηκε το «πράσινο φως» για να προχωρήσει, ώστε να
ξαναγίνει η Ομόνοια… πλατεία. Όμως, απευθείας άναψε… κόκκινο. Κι αυτό
γιατί κανείς από τους εμπλεκόμενους φορείς δεν έχει τη δυνατότητα να
χρηματοδοτήσει το έργο, αξίας κάποιων εκατομμυρίων ευρώ.
Ήδη πάντως, τα τελευταία χρόνια, ανταποκρινόμενοι στην ανάγκη για
περισσότερο πράσινο στην πόλη μας το ΥΠΕΧΩΔΕ, ο Δήμος Αθηναίων και η
ΕΑΧΑ ΑΕ, έκριναν σκόπιμο να γίνει μια φυτοτεχνική παρέμβαση στην
υφιστάμενη Πλατεία Ομονοίας. Οι σκληρές επιφάνειες έχουν μειωθεί περίπου
στο μισό. Είναι μια απλή και αναστρέψιμη λύση, που αλλάζει σημαντικά
την εικόνα και το μικροκλίμα της περιοχής και ενώ δεν επεμβαίνει στα
υπάρχοντα κατασκευαστικά στοιχεία εξασφαλίζει την άνετη επιβίωση του
χλοοτάπητα, των θάμνων και των δένδρων σημαντικού μεγέθους που προέβλεψε
η μελέτη. Υπάρχει πλήρες σύστημα άρδευσης και σε κάθε επιφάνεια
πρασίνου πρόβλεψη αποστράγγισης-απορροής υδάτων.
Η ελιά είναι το σύμβολο της Αθήνας και της Αθηνάς. Οι 10 ελιές σημαίνουν
τις 10 φυλές της Αθήνας και έχει δοθεί έμφαση στον βασικό άξονα οδού Γ΄
Σεπτεμβρίου-οδού Αθηνάς-Ακρόπολης του αρχικού σχεδίου της πόλης των
Αθηνών των Κλεάνθη και Σάουμπερτ.
Οι μεταμορφώσεις της πλατείας
Μπορεί να πέρασαν…170 χρόνια μέχρι να καταργηθεί το κυκλικό σχήμα της
πλατείας και να εφαρμοστεί (περίπου) ο αρχικός της σχεδιασμός, όμως στη
διάρκεια της ιστορίας της, η Ομόνοια πέρασε δεκάδες μικρές και μεγάλες
μεταμορφώσεις. Αγάλματα, γλυπτά, δέντρα, συντριβάνια τοποθετούνταν και
ξηλώνονταν για να εφαρμοστούν ιδέες, οι οποίες άλλαζαν ριζικά την όψη
της. Από αυτές, η σημαντικότερη ήταν ίσως το «ξήλωμα» του διάσημου
γλυπτού του Βαρώτσου «Δρομέας» για τις εργασίες του Μετρό. Οι κάτοικοι
πήραν την υπόσχεση ότι όταν τέλειωναν οι εργασίες το γλυπτό θα
επέστρεφε. Όχι μόνο δεν επέστρεψε, αλλά η πλατεία υποβαθμίστηκε
αισθητικά σε τέτοιο βαθμό, που θα ήταν… προσβολή για το γλύπτη αν σήμερα
επανατοποθετείτο εκεί το γλυπτό, χωρίς περιφερειακές εργασίες.
Σήμερα παρουσιάζουμε μια σύντομη αναδρομή της οπτικής ιστορίας της
Ομόνοιας, για να μάθουν οι νεότεροι ότι αυτό που κατέστρεψαν, κάποτε
ήταν μνημείο παγκόσμιας ομορφιάς…
1890: Η αρχή
Σε πρώιμο στάδιο, με αρκετό χώμα, η Ομόνοια δεν αποτελούσε αξιοθέατο. Τουλάχιστον όχι ακόμα…
1907: Το… δάσος
Από τις καλύτερες εποχές της. Η πλατεία έχει μετατραπεί σε… δάσος, με
πανύψηλους φοίνικες και άλλα δέντρα που την καθιστούν χάρμα οφθαλμών.
1930: Γίνεται κυκλική
Σημαντική περίοδος της «ζωής» της, αφού το σχήμα της γίνεται κυκλικό.
Στο κέντρο της, κατασκευάστηκαν περίπτερα για τους ανθοπώλες και η
είσοδος του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Περιμετρικά τοποθετούνται αγάλματα:
Οι εννιά Μούσες. Κάτω από το άγαλμα της Καλλιόπης βρίσκονταν οι
δημόσιες τουαλέτες και έτσι, όταν κάποιος ρώταγε πού βρίσκονται, έπαιρνε
την απάντηση: «Στην Καλλιόπη». Έτσι έμεινε και το παρατσούκλι για τις
τουαλέτες. Τα αγάλματα διατηρούνται μέχρι σήμερα στην Καρδίτσα, την
Αμοργό, τη Λακωνία.
1954: Τα ανθοπωλεία
Η εικόνα την αδικεί. Πολλά χρώματα και μυρωδιές, καθώς τα περίπτερα των ανθοπωλών της είχαν δώσει άλλη εικόνα.
1960: Εις τους πίδακας
Έχουν τοποθετηθεί συντριβάνια. Και έχουν γίνει «διάσημα» από τις
καλοκαιρινές διακοπές των φτωχών Αθηναίων «εις τους πίδακας της
Ομονοίας»…
1970: Πράσινο και συντριβάνι
Δύο πράγματα κυριαρχούν στην πανέμορφη πλατεία. Το πράσινο και το νερό, από τα συντριβάνια…
Δεκαετία ’90: Ο Δρομέας
Η τοποθέτηση του γλυπτού του Βαρώτσου, έκανε την πλατεία Ομονοίας
κέντρο αναφοράς. «Κάτω από το Δρομέα», ήταν το σημείο ραντεβού. Τον
μετέφεραν, γιατί «ενοχλούσε».
Σήμερα: Το τσιμέντο
Κάποια γλυπτά και λίγα παρτέρια πράσινου δε γλιτώνουν την τραγωδία. Η Ομόνοια είναι οπτική ρύπανση, προσβολή για τους Αθηναίους…
«ΛΟΥΚΕΤΟ» ΣΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ
Τα «στολίδια» που πάνε χαμένα
Περιμετρικά της Ομόνοιας, υπήρχαν και υπάρχουν ξενοδοχεία και καφέ,
κάποια από τα οποία αποτέλεσαν «στολίδια» της Αθήνας. Η επίκληση της
κρίσης για τα λουκέτα που ήρθαν, ή έρχονται σε αυτά, είναι μια
δικαιολογία. Όμως η αλήθεια έρχεται αν αναρωτηθούμε: Ποιος, σήμερα, θα
πιει τον καφέ του στην Ομόνοια, ποιος θα μείνει εκεί μια βραδιά και
ποιος θα δώσει ραντεβού στην πλατεία; Και ένα ακόμα ερώτημα, πιο
σύγχρονο: Ποιος θα επενδύσει σε μια τόσο υποβαθμισμένη περιοχή;
Ίσως το σημαντικότερο σημείο συνάντησης των τελευταίων ετών, στην
Ομόνοια, ήταν το καφεστιατόριο «Νέον», το οποίο έβαλε λουκέτο εντός του
έτους. Χτυπημένο από την κρίση, το καφέ που από το 1920 (τότε ήταν το
ισόγειο του ξενοδοχείου «Κάρλτον») αποτέλεσε σύμβολο και αποτυπώθηκε
μέχρι και στους πίνακες του Γιάννη Τσαρούχη και του Γιώργου Ιωάννου,
«έσβησε». Αγοραστής, ενοικιαστής, επενδυτής, δεν βρίσκεται με τίποτα… Το τετραόροφο ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος, που δεσπόζει στη δυτική
γωνία της διασταύρωσης της οδού Αθηνάς με την πλατεία Ομονοίας,
οικοδομήθηκε το έτος 1889 και αποτελεί σχέδιο του Ερνέστου Τσίλερ. Έτσι,
αρχιτεκτονικά και μόνο, η αξία του ξενοδοχείου είναι γιγαντιαία. Η
ιστορία του είναι το ίδιο μεγάλη, αφού το γαλακτοπωλείο- καφενείο που
λειτουργούσε εκεί ως τα τέλη του 20ου αιώνα συγκέντρωνε προσωπικότητες.
Σήμερα, οι καιροί έχουν αλλάξει και κανείς δεν θέλει να επενδύσει πάνω
του.
Οδυνηρή η διαπίστωση πως η ιστορική καρδιά, το παλιό δυναμικό κομμάτι
της πόλης που έσφυζε από ζωή, εκεί που χιλιάδες επαγγελματίες είχαν το
μικρό τους γραφειάκι δεν υπάρχει πια και μάλιστα ανεπιστρεπτί. Ακόμα πιο
οδυνηρή η διαπίστωση ότι και οι μικρές, αλλά ιστορικές επιχειρήσεις που
υπήρχαν εκεί, όπως το ξενοδοχείο La Mirage, δεν έχουν πλέον θέση στη
«νέα τάξη» της πλατείας Ομονοίας. Όπως το La Mirage, έτσι και τα
υπόλοιπα κτίρια της Ομονοίας «στοιχειώνουν», μέχρι να τα αγοράσει μαζικά
έναντι πινακίου φακής κάποια μεγάλη κατασκευαστική εταιρία…
Η έρευνα είναι Του Γ. Καραγιάννη
από την εφημερίδα PRESS TIME
ΠΗΓΗ: http://www.itabloid.gr
2 Σχόλια