Δυσφήμισε τους σοφιστές, τους ρήτορες, τον ίδιον τον Περικλή, τον Θεμιστοκλή και παρουσιάζει την δημοκρατία ως πολίτευμα του αμόρφωτου όχλου, του οποίου χαρακτηριστικά είναι η άγνοια, τα αχαλίνωτα πάθη, τα εγωιστικά συμφέροντα και όχι η επιστήμη και η αρετή. Ο Πλάτων δηλαδή θέλει να καταστρέψει τη βασική σημασία της δημοκρατίας: την ικανότητα του δήμου να αυτοκυβερνηθεί.
Ο Καστοριάδης τοποθετεί τον “Πολιτικό”, όπως όλοι σχεδόν οι ερευνητές, στην τελευταία περίοδο της πλατωνικής φιλοσοφίας, η οποία χαρακτηρίζεται από τα ερωτήματα που θέτει ο Πλάτων στην ίδια του τη θεωρία και αλλαγή στις απόψεις του σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, οντολογικό, κοσμολογικό, γνωσιολογικό).
Στο πολιτικό επίπεδο η στροφή μεταφράζεται από την εγκατάλειψη της απόλυτης αλήθειας και της αγαθής πόλεως και την υιοθέτηση λύσεων πιο “πραγματικών”, όπως οι αιρετοί άρχοντες και οι νόμοι. Ο πολιτικός είναι για τον Καστοριάδη, το ενδιάμεσο μεταβατικό στάδιο, από την “Πολιτεία” στους “Νόμους” και αποτελεί έτσι σημαντική στιγμή στην εξέλιξη της πλατωνικής φιλοσοφίας.
Ο Καστοριάδης χαρακτηρίζει το διάλογο περίεργο και παράξενο, διότι περιέχει πολλές παραδοξότητες, αντιφάσεις, παρεκβάσεις που έχουν περισσότερη βαρύτητα από το κυρίως σώμα του διαλόγου, στο οποίο προτείνονται διάφοροι ορισμοί του πολιτικού (ποιμήν, υφάντης), για να εγκαταλειφθούν στη συνέχεια.
Επιπλέον προσάπτει στον Πλάτωνα σοφιστεία, διαστροφή, ψεύδη, ρητορεία, λήψη του ζητουμένου, προκειμένου να επιτύχει το σκοπό του.
Μία άλλη άποψη του Πλάτωνος αντίθετη με τις ελληνικές αντιλήψεις είναι η ταύτιση του πολιτικού με τον βασιλέα. Η ταύτιση αυτή, παρατηρεί ο Καστοριάδης, είναι απαράδεκτη και τερατώδης για τους Έλληνες και ιδίως τους Αθηναίους, διότι την εποχή αυτή δεν υπάρχουν βασιλείς εν Ελλάδι, εκτός των δύο βασιλέων στην Σπάρτη, οι οποίοι όμως δεν έχουν μεγάλη εξουσία. Όταν οι Έλληνες μιλούν περί βασιλέως, κατά τον 5ο και 4ο αιώνα, εννούν ένα και μόνο πρόσωπο, τον Πέρση βασιλέα.
Η ταύτιση επίσης του πολιτικού με τον επιστήμονα και της πολιτικής με την επιστήμη είναι επίσης πλατωνική εφεύρεση και ξένη προς την ελληνική αντίληψη περί πολιτικής, η οποία αναφέρεται σε κάποια γνώση και δεξιότητα πρακτική και εμπειρική.
Ο Πλάτων αναπτύσσει επίσης την άποψη ότι αυτός ο βασιλικός επιστήμων πρέπει να κυβερνά χωρίς νόμους, άποψη εξίσου αδιανόητη και ξένη για τον ελληνικό κόσμο. Ο νόμος είναι θεμελιώδης αξία και στην ελληνική γραμματεία και στην πραγματική ζωή των πόλεων. Βεβαίως στη συνέχεια κάνει μια παραχώρηση στους νόμους αλλά η καταληκτική παράγραφος του διαλόγου δημιουργεί προβλήματα. Ένα τελευταίο σημείο που επισημαίνει ο Καστοριάδης στον “Πολιτικό” είναι η εχθρότητα του Πλάτωνα προς την δημοκρατία και η διαστρεβλωμένη εικόνα της που κληροδότησε στους αιώνες. Πράγματι δυσφήμισε με σοφιστείες, ρητορείες και πονηρίες βασικές αντιλήψεις, αξίες, πολιτικούς και θεσμούς της αθηναϊκής δημοκρατίας.
Δυσφήμισε τους σοφιστές, τους ρήτορες, τον ίδιον τον Περικλή, τον Θεμιστοκλή και παρουσιάζει την δημοκρατία ως πολίτευμα του αμόρφωτου όχλου, του οποίου χαρακτηριστικά είναι η άγνοια, τα αχαλίνωτα πάθη, τα εγωιστικά συμφέροντα και όχι η επιστήμη και η αρετή. Ο Πλάτων δηλαδή θέλει να καταστρέψει τη βασική σημασία της δημοκρατίας: την ικανότητα του δήμου να αυτοκυβερνηθεί.
Συνεπώς ο Πλάτων είναι υπεύθυνος για τη συγκάλυψη και τη διαστρέβλωση θεμελιωδών ελληνικών αντιλήψεων και σημασιών και “έπαιξε ένα σημαντικότατο ρόλο στη καταστροφή του ελληνικού κόσμου” στο επίπεδο της θεωρίας.
Έτσι λοιπόν ο Καστοριάδης διαλύει μια παρεξήγηση διαδεδομένη πολύ, η οποία θεωρεί τον Πλάτωνα ακρογωνιαίο λίθο ή θεμέλιο της ελληνικής πολιτικής σκέψεως και ως τον κατ’εξοχήν αντιπρόσωπό της, ενώ δεν είναι παρά μία μόνο πτυχή της και εν πολλοίς διαστρεβλωτικής και αρνητικής αυτής της σκέψεως.
0 Σχόλια