Η «ιδιότροπη» Δούκισσα της Πλακεντίας που αγάπησε την Ελλάδα
Ζούσε συντροφιά με τη νεκρή κόρη της. Ερωτεύθηκε έναν ληστή που έζησε σε άλλη εποχή. Άφησε τη σφραγίδα της στην Αθήνα με τα κομψά της αρχιτεκτονήματα. Απέκτησε δικό της σταθμό στο Μετρό. Η ζωή της υπήρξε πολυτάραχη και η φήμη της μεγάλη. Δυο αιώνες μετά, ο μύθος που την συνοδεύει ακόμη μεγαλύτερος.
Γράφει η Νίκη Παπάζογλου
Ποια ήταν όμως στην πραγματικότητα η Σοφί ντε Μαρμπουά Λεμπράν, την οποία γνωρίζουμε ως η Δούκισσα της Πλακεντίας. Το ρεπορτάζ του newsbeast.gr αποκαλύπτει το αληθινό πρόσωπο της φημισμένης προσωπικότητας και φωτογραφίες από τα κτίρια που πέρασε πολλά χρόνια από τη ζωή της.
Ως η πλουσιότερη γυναίκα της Αθήνας, σύμφωνα με μερικούς υπήρξε πιο ευκατάστατη κι από τον βασιλιά Όθωνα, διαφέντευε αρχιτέκτονες και μαστόρους, αγόραζε και πωλούσε οικόπεδα στην Αττική, δάνειζε χρήματα με τόκο, έκανε μεγάλες δωρεές και υποστήριξε την ελληνική απελευθέρωση. Γυναίκα με τόσο ισχυρή προσωπικότητα που στάθηκε δύσκολο να την κατανοήσουν ίσως και να την αποδεχτούν οι άνθρωποι της εποχής της, με αποτέλεσμα η παρουσία της να πάρει διαστάσεις αστικού μύθου.
Γεννημένη το 1975, επτά χρόνια μετά την ανεξαρτησία των αγγλικών αποικιών της νέας ηπείρου, στη Φιλαδέλφεια της Αμερικής όπου ο πατέρας της Φραγκίσκος Μπαρμπουά, διατελούσε χρέη αντιπροσώπου στο αμερικανικό Κογκρέσο.
Μετακόμισε στη Γαλλία περίπου σε ηλικία 20 χρονών και παντρεύτηκε το 1802 τον Κάρολο Λεμπράν, γιο του υπασπιστή του Ναπολέοντα και μετέπειτα Δούκα της Πλακεντίας. Τα πρώτα χρόνια του γάμου της που ο σύζυγός της ήταν υπασπιστής του Ναπολέοντα, η νεαρή Δούκισσα διέπρεπε στην αυτοκρατορική αυλή για την ομορφιά και την ευφυΐα της. Κυρία των Τιμών στην αυλή της αυτοκράτειρας Μαρί- Λουίζ, δεύτερης συζύγου του Ναπολέοντα συνδέθηκε με διανοητές της εποχής όπως ο Βίκτορ Ουγκώ και ο Αλφόνσο ντε Λαμαρτίν που την μύησαν στον φιλελληνισμό.
Το Καστέλο της Ροδοδάφνης
Το 1804 γεννά την αγαπημένη της κόρη Ελίζα, η οποία θα την συντροφεύει ακόμα και μετά το θάνατό της. Ωστόσο, ο γάμος δεν αποδείχτηκε ιδιαίτερα επιτυχημένος. Η Δούκισσα ισχυριζόταν πως ο σύζυγος της ήθελε ακόμα και να τη σκοτώσει κι μετά από πολλούς δημόσιους τσακωμούς αποφασίζει να μετακομίσει με την κόρη της στην Ιταλία και να ζήσουν χωριστά αν και ποτέ δεν σταμάτησαν να αλληλογραφούν.
Το Δεκέμβριο του 1829 ταξιδεύει δια μέσου Κέρκυρας και Πάτρας με το πλοίο «Άρης», που είχε κυβερνήτη τον Ι. Μιαούλη και της το είχε διαθέσει ο Καποδίστριας στην τότε πρωτεύουσα της χώρας, το Ναύπλιο. Η γνωριμία της με τον Καποδίστρια είχε γίνει στο Παρίσι ήδη από το 1826 και ήταν αυτή που ουσιαστικά ενίσχυσε το φιλελληνικό της αίσθημα υπέρ του απελευθερωτικού αγώνα τον οποίο συνέδραμε με δωρεές μεγάλων χρηματικών ποσών. Η άφιξή της στην τότε πρωτεύουσα, στις 3 Ιανουαρίου του 1830, ανακοινώνεται και στη «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος».
Το Καστέλο της Ροδοδάφνης
Στο Ναύπλιο όμως εμπλέκεται στις πολιτικές αντιπαραθέσεις της εποχής, συνδέεται στενά με την οικογένεια Μαυρομιχάλη και τάσσεται εναντίον του Καποδίστρια, του οποίου κάποτε υπήρξε θερμή οπαδός, επειδή διαφωνούσε ως προς το σύνταγμα και τη διοίκηση του νεοσύστατου τότε Ελληνικού Κράτους. Θα δικαιώσει δε μέσα από τα γραπτά της, τους δολοφόνους του, μιλώντας «για πράξη δικαιοσύνης», όπως μαρτυρούν κείμενα και επιστολές.
Τον επόμενο χρόνο μετακομίζει αρχικά στην Αίγινα, μετά στην Ιταλία για να επιστρέψει εκ νέου στην Ελλάδα και να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Έχει ήδη ξεκινήσει να επενδύει χρήματα στην αγορά γης, στην Αθήνα του 19ου αι. με τα χαμόσπιτα και τους αδιέξοδους λαβυρινθώδεις δρόμους, ενώ χρηματοδοτεί και την εκπαίδευση άπορων κορασίδων.
Η βίλα Plaisance
Το 1834 αγοράζει το πρώτο της σπίτι στην οδό Πειραιώς, κοντά στην τότε πλατεία των στρατιωτικών ασκήσεων. Το σπίτι βρισκόταν δίπλα από το ατελίε του γερμανού γλύπτη Κρίστιαν Σίγκελ ενώ στο πρώτο πάτωμα έμενε ο εφημέριος της αυλής της βασίλισσας Αμαλίας. Η γειτονική αυτή σχέση με την Σοφία περιγράφεται από τη γυναίκα του εφημέριου την Κριστιάν Λουθ στα ημερολόγια της. Μεταξύ άλλων γράφει «Δίπλα μας έμενε η Γαλλίδα Δούκισσα της Πλακεντίας, μια ιδιόμορφη γυναίκα, χωρισμένη από τον άντρα της και πολύ πλούσια…»
Ο μύθος γύρω από το όνομά της θα αρχίσει να φουντώνει όταν επιστρέφοντας στην Αθήνα από το ταξίδι της στη Συρία στις αποσκευές της θα φέρει το ταριχευμένο σώμα της κόρης της, Ελίζας που πέθανε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Το τοποθετεί στο υπόγειο του σπιτιού και το επισκέπτεται κάθε βράδυ.
Η Tourelle
Το τραγικό φινάλε γράφεται το Δεκέμβριο του 1847 όταν το σπίτι παραδίνεται στις φλόγες και μαζί και η σορός της Ελίζας. Η πυρκαγιά που κατέστρεψε το αρχοντικό της Δουκίσσης Πλακεντίας, σύμφωνα με τα αρχεία της πυροσβεστικής υπηρεσίας, κατέδειξε την αδυναμία του υφισταμένου συστήματος πυροσβέσεως και απασχόλησε για καιρό τους αριστοκρατικούς κύκλους της τότε Αθηναϊκής κοινωνίας. Σαν αποτέλεσμα ο τότε Υπουργός Στρατιωτικών, Δημήτριος Καλλέργης, συγκροτεί ειδικό Στρατιωτικό Τμήμα αποκλειστικής πυροσβεστικής αποστολής.
Η γειτόνισσα περιγράφει σε ένα από τα ημερολόγια της το συμβάν «Το βράδυ, στη δυνατή καταιγίδα, κάηκε το σπίτι της δούκισσας της Πλακεντίας και μαζί μ’ αυτό και το βαλσαμωμένο σώμα της κόρης της. Όπως συνήθως δεν υπήρχε κανείς να βοηθήσει εκτός από αυτούς που ήθελαν να κλέψουν και βεβαίως δεν υπήρχε νερό. Η δούκισσα παρακαλούσε όλους να σώσουν το σώμα της κόρης της, αλλά κανένας δεν τολμούσε να πάει στο υπόγειο…».
Η Tourelle
Μετά την πυρκαγιά η δραστήρια Δούκισσα άρχισε να παραξενεύει αν και δεν σταμάτησε τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες. Παραδίδει μαθήματα Γαλλικών. Χτίζει τη Βίλα Ιλίσια που αποτελεί από εκεί και έπειτα την χειμερινή της κατοικία ενώ σήμερα φιλοξενεί το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.
Μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις και γράμματα προς τη Μονή Πεντέλης καταφέρνει να αγοράσει μια μεγάλη έκταση στην περιοχή, 447 εκταρίων. Όπως διευκρινίζει στις επιστολές της σκοπός της ήταν να οικοδομήσει έναν οικογενειακό τάφο, μνημείο για τον εαυτό της και την κόρη της- και να χτίσει ένα καστέλο. Επίσης ήθελε να δημιουργήσει κήπους στην περιοχή όπου ο αέρας και το νερό ήταν τόσο καλά για την υγεία της.
Το Καστέλο της Ροδοδάφνης
Με την αγορά της γης αναθέτει στον αρχιτέκτονα Κλεάνθη να χτίσει εκεί το Καστέλο της Ροδοδάφνης. Στο οικόπεδο του αμαξωτού δρόμου, λίγο πιο κάτω στην περιοχή της Πεντέλης, χτίζει άλλα δύο κτίρια Ρlaisance και Τourelle.
Μάλιστα σύμφωνα με μαρτυρίες η Δούκισσα είχε πάρει μια προφητεία σύμφωνα με την οποία αν τελείωνε όλες τις οικοδομικές εργασίες θα πέθαινε γι’ αυτό και ο πυργίσκος της Τourelle έμεινε ημιτελής.
Η βίλα Plaisance
Το Καστέλο της Ροδοδάφνης αποτέλεσε την παραθεριστική κατοικία της Δούκισσας ενώ η Plaisance χρησιμοποιήθηκε σαν ξενώνας για τους φιλοξενούμενούς της. Η Δούκισσα άλλωστε συνήθιζε να φιλοξενεί όλες τις μεγάλες προσωπικότητες της εποχής και να διοργανώνει συμπόσια όπου συζητούνταν θρησκευτικά και πολιτικά θέματα. Τα θρησκευτικά θέματα άλλωστε την απασχολούν ιδιαίτερα. Αργότερα όταν ανέλαβε την ανακατασκευή της Συναγωγής στη Χαλκίδα θεωρείται πως είχε ασπαστεί τον Ιουδαϊσμό.
Η Tourelle
Η εκκεντρική για τους Αθηναίους της εποχής προσωπικότητα της σε συνδυασμό με τις επιχειρηματικές δράσεις, την καταγωγή και τη μόρφωσή της εξακολουθεί να προκαλεί δέος αλλά και αρνητικά σχόλια.
Η βίλα Plaisance
«Ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής μετέφερε με αγανάκτηση στα απομνημονεύματά του το ανεξήγητα φτωχό γεύμα που παρέθεσε σ΄ εκείνον και σε άλλους καλεσμένους της, μετά το οποίο φοβήθηκε μήπως “εξ ασιτίας φθάσωμεν νεκροί εις Αθήνας”» όπως αναφέρεται στο ημερολόγιο του Βυζαντινού μουσείου που είναι αφιερωμένο στη Δούκισσα.
Ο μύθος της φτάνει στο απόγειό του όταν πιάνεται όμηρος του ληστή Μπίμπιση. Προτού προλάβει εκείνη να παραδώσει μέσω απεσταλμένου της τα υψηλά λύτρα, οι κάτοικοι της περιοχής έσπευσαν να τη σώσουν. Ήταν άλλωστε ιδιαίτερα δημοφιλής αφού, εκτός των άλλων, είχε πληρώσει για να γίνει το πέτρινο τοξωτό γεφύρι στο ρέμα Χαλανδρίου. Στη λαϊκή συνείδηση ο Μπίμπισης αντικαθίσταται από τον γνωστότερο Νταβέλη και η λαϊκή φαντασία μετατρέπει την ομηρεία σε παθιασμένο έρωτα.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής της δεν δέχεται καμία επίσκεψη εκτός από τη Δεσποινίδα των Τιμών της Βασίλισσας Αμαλίας, τη Φωτεινή Μαυρομιχάλη, την οποία έχει αναθρέψει η ίδια, και την κόρη του ήρωα του Μεσολογγίου Χρήστου Καψάλη.
Η Σοφί Ντε Μπαρμπουά πεθαίνει το 1854, φήμες θέλουν να έπασχε από υδρωπικία, σε ηλικία 69 χρόνων και θάβεται στην Πεντέλη σε αρχαιότροπο μαρμάρινο τάφο σε σχέδια του Σταμάτη Κλεάνθη. Από τότε ο μύθος της παραμένει ζωντανός ενώ κατά περιόδους εμπλουτίζεται…
Η Tourelle
Η Tourelle
Η Tourelle
Η βίλα Plaisance
Η βίλα Plaisance
Η βίλα Plaisance
Το Καστέλο της Ροδοδάφνης
0 Σχόλια