Πως πρέπει να αντιδράσετε αν το παιδί σας δηλώσει ομοφυλόφιλος-η;

Η ομοφυλοφιλία περιγράφει το σεξουαλικό προσανατολισμό ανδρών και γυναικών που έχουν ερωτικά συναισθήματα, έλκονται σεξουαλικά, φαντασιώνονται και αντλούν ηδονή από άτομα του ιδίου φύλου. Μέχρι και το 1973 η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία (APA) κατέτασσε την ομοφυλοφιλία στις ψυχικές νόσους γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση των ακτιβιστών για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Από το 1973 μέχρι και σήμερα τα διαγνωστικά εγχειρίδια ψυχοπαθολογίας και οι επιστήμες της ψυχικής υγείας δεν θεωρούν τον συγκεκριμένο προσανατολισμό ως ψυχική πάθηση και δεν χρήζει θεραπείας ή ψυχιατρικής παρακολούθησης. Στη Κύπρο η ομοφυλοφιλία εθεωρείτο ποινικά κολάσιμη πράξη μέχρι το 1998, όπου η Κυπριακή Δημοκρατία υποχρεώθηκε να καταργήσει τον νόμο προκειμένου να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η προέλευση ή τα αίτια της ομοφυλοφιλίας δεν μας είναι απόλυτα γνωστά. Ο Freud μίλησε για καθήλωση της ψυχοσεξουαλική ανάπτυξης, ενώ κάποιες μελέτες εμπλέκουν την ορμονική ανισορροπία. Ως πιθανή αιτιολογία παρουσιάζεται η συσχέτιση περιβαλλοντικών παραγόντων κατά την παιδική ηλικία του ατόμου με γενετικούς παράγοντες, καθώς και η κληρονομική επιβάρυνση, που σε πιο πρόσφατες έρευνες φαίνεται να κερδίζει έδαφος. Με άλλα λόγια σήμερα φαίνεται ομοφυλόφιλος μάλλον γενιέσαι! Επίσης υπάρχουν κάποιες αντιδικίες σε σχέση με το ακριβές ποσοστό των ομόφυλων ατόμων στον γενικό πληθυσμό το οποίο δεν μπορεί να προσδιοριστεί απόλυτα. Κάποιες έρευνες κάνουν λόγο για 4%, ενώ κάποιες ομοφυλοφιλικές οργανώσεις προτείνουν ποσοστά της τάξεως του 10%. Αυτή η τελευταία άποψη φαίνεται πιο πιθανή μέσα στο πλαίσιο των ερευνών που υποστηρίζουν πως το 10% του πληθυσμού είχε εμπλοκή ομοφυλοφιλικού τύπου χωρίς αυτό να χαρακτηρίζει συνολικά ή αποκλειστικά τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.

Η ομοφυλοφιλία είναι κατακριτέα τόσο από τα περισσότερα θρησκευτικά δόγματα όσο και από όλα σχεδόν τα κοινωνικά πλαίσια, ενώ όσο πιο κλειστή μια κοινωνία τόσο πιο επικριτική και απορριπτική είναι απέναντί της . Είναι πολλοί εκείνοι που πιστεύουν πως πρόκειται για επιλογή που μπορεί να αλλάξει ή για ανωμαλία που μπορεί να θεραπευτεί. Η κατάσταση αυτή παγιδεύει τον ομοφυλόφιλο που ο φόβος της απόρριψης δεν του επιτρέπει να αποκαλύψει την ταυτότητα του και αδυνατεί να βιώσει μια φυσιολογική ερωτική σχέση όπως θα μπορούσε. Το νεαρό άτομο που αντιλαμβάνεται πως είναι «διαφορετικό», πως έλκεται ερωτικά από άτομα του ιδίου φύλου, συνήθως το βιώνει ενοχικά και προσπαθεί να το καταπνίξει σε μια προσπάθεια να φερθεί «φυσιολογικά». Υπάρχουν και ομοφυλόφιλοι που δεν προβαίνουν ποτέ σε ομόφυλη σεξουαλική πράξη ή που εγκλωβίζονται σε ετερόφυλους γάμους προκειμένου να αποφύγουν το στίγμα και τη κοινωνική κατακραυγή, αυξάνοντας το ψυχικό φορτίο που ήδη κουβαλούν, καταπιεζόμενοι και οδηγώντας τον εαυτό τους σε ψυχική νόσο.

Παρόλο που οι κοινωνικοί κανόνες αλλάζουν και η κοινωνία γίνεται πιο ανοιχτή στη διαφορετικότητα, συχνά οι άνθρωποι είμαστεέτοιμοι να κατακρίνουμε χωρίς να ξέρουμε το γιατί. Στερούμε από τους άλλους το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης αφού πιστεύουμε πως μας προσβάλουν και αρνούμαστε να δούμε τα πράγματα έξω από το «κουτί» μας. Πράγματα που για ένα ετερόφυλο ζευγάρι θεωρούνται δεδομένα, όπως το να κρατάει ο ένας το χέρι του άλλου στις δημόσιες εμφανίσεις, για το ομόφυλο ζευγάρι είναι απαγορευτικά. Τα στερεότυπα που θέλουν τους ομοφυλόφιλους σεξουαλικά αχόρταγους και συναισθηματικά ρηχούς φυσικά και δεν ευσταθούν. Ο ομοφυλόφιλος άνδρας και η ομοφυλόφιλη γυναίκα μπορούν να ερωτευτούν, να βιώσουν συναισθήματα με το ίδιο βάθος, να διεκδικήσουν σταθερές αποκλειστικές σχέσεις και να έχουν μια ποιοτική σεξουαλική ζωή ακριβώς όπως οποιοσδήποτε ετεροφυλόφιλος.

Η στάση των γονέων

Σοκ, πανικός, ματαίωση, θυμός, ενοχή, χρέωση, απορία, αποτυχία, απόρριψη, φόβος. Αυτά είναι συνήθως τα συναισθήματα που βιώνει ένας γονιός τη στιγμή που μαθαίνει πως το παιδί του είναι ομοφυλόφιλος. Με ποια σειρά δεν έχει σημασία. Το βασικό είναι πως στην παραπάνω εξίσωση δεν υπάρχει κανένα θετικό συναίσθημα. Ακόμα και άνθρωποι που είναι προοδευτικοί και αποδέχονται το θέμα τις ομοφυλοφιλίας, ίσως ακόμα να έχουν και φίλους ομοφυλόφιλους, όταν αφορά το δικό τους παιδί μάλλον δεν θα είναι τόσο ανεκτικοί.

Εκείνη που πρώτη έρχεται συνήθως αντιμέτωπη με την αποκάλυψη είναι η μητέρα, είτε γιατί της το είπε το παιδί, είτε επειδή μόνη της ανακάλυψε πειστήρια του «εγκλήματος». Οι σκέψεις που την κατακλύζουν αφορούν το κατά πόσον αυτό είναι αποτέλεσμα κάποιου δικού της λάθος και «τι θα πει ο κόσμος». Τρομοκρατείται για το μέλλον του παιδιού της που «δεν θα παντρευτεί», «δεν θα κάνει παιδιά», «θα είναι δυστυχισμένος», «θα κολλήσει καμιά αρρώστια». Ο πατέρας με τη σειρά του θα απαιτήσει αυταρχικά να σταματήσει τις «ανωμαλίες» και να γίνει άντρας. Η ομοφυλοφιλία του παιδιού συχνά προκαλεί τέτοια ένταση που μπορεί να διαλύσει τη σχέση των γονέων ή ακόμα και την οικογένεια. Οι γονείς μπορεί να αντιδράσουν ενοχικά -κυρίως η μητέρα- ή χρεωστικά πετώντας το μπαλάκι της ευθύνης ο ένας στον άλλον. Αδυνατώντας να καταλάβουν, αναλώνονται ψάχνοντας τα γιατί και τα πως. Στη πραγματικότητα μπορεί να μην καταλάβουν ποτέ, όπως και το ίδιο το παιδί μπορεί να μην καταλαβαίνει αφού βιώνει μια κατάσταση που δεν επέλεξε.

Στο θέμα της ομοφυλοφιλίας πολλές φορές «κοιτάμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος». Ο γονιός ισχυρίζεται πως είναι αντίθετος γιατί τον ενδιαφέρει η ζωή, η υγεία, η ομαλή κοινωνική ένταξη του παιδιού του. Πόσοι γονείς έχουν αναλογιστεί πως τελικά η συναισθηματική και σεξουαλική καταπίεση του παιδιού τους είναι εκείνη που το εκθέτει σε κινδύνους; Κινδύνους που αφορούν από την εκδήλωση κάποιας ψυχικής νόσου μέχρι και την αυτοκτονία. Από την άλλη, πόσοι γονείς μπορούν να αποδεχτούν πως ο γιός τους μπορεί να είναι πραγματικά ευτυχισμένος και να έχει μια φυσιολογική ζωή με έναν άλλο άνδρα;

Σε καμία περίπτωση δεν μειώνω το σοκ που μπορεί να βιώσει ένας γονιός μπροστά σε αυτή την αποκάλυψη και δεν πιστεύω πως η σωστή διαχείριση του θέματος είναι απλή ή εύκολη. Το δράμα όμως, η υστερία και οι παράλογες απαιτήσεις όπως «να πάμε στο γιατρό να σε κάνει καλά» ή «εξαφανίσου από το σπίτι μου και πάρε μαζί σου τη ντροπή», είναι αποτέλεσμα στενοκεφαλιάς, άγνοιας και μίσους , όχι γονεϊκής αγάπης. Το παιδί σας μπορεί να έχει την ίδια ποιότητα ανθρώπου και να διατηρεί τον ίδιο αξιοπρεπή τρόπο ζωής ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Εξακολουθεί να είναι ο ίδιος άνθρωπος, με τις ίδιες αξίες – που εσείς του μεταδώσατε – εξακολουθεί να είναι το παιδί σας. Και έχει περισσότερες πιθανότητες να ζήσει μια γεμάτη, φυσιολογική ζωή με τη δική σας αποδοχή και στήριξη.

Η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη εάν και εφόσον το άτομο δηλώνει μπερδεμένο, νιώθει δυσφορία απέναντι στον ομοφυλοφιλικό του προσανατολισμό ή θέλει να βρει τρόπους να διαχειριστεί καλύτερα τον εαυτό του και τη σχέση του με τους άλλους ανθρώπους. Ειδικοί και πρακτικές που υπόσχονται να βάλουν το παιδί σας στον «ίσιο δρόμο» αποτελούν, ξεκάθαρα, τρόπους εκμετάλλευσης που ποντάρουν στην απελπισίας σας και όχι έγκυρες επιστημονικές μεθόδους. Σε καμία περίπτωση ένας ομοφυλόφιλος που έχει καταλήξει συνειδητά στον σεξουαλικό προσανατολισμό, δεν θα αλλάξει γνώμη μέσα από ψυχοθεραπευτική ή άλλου τύπου παρέμβαση. Αυτοί που σίγουρα μπορούν να βοηθηθούν μέσα από τη ψυχολογική θεραπεία είναι οι γονείς, προκειμένου να καταφέρουν να διαχειριστούν τα αρνητικά τους συναισθήματα, να ενημερωθούν σφαιρικά σε σχέση με την ομοφυλοφιλία και να αποδεχτούν το παιδί τους

Έξω στο κόσμο, ο ομοφυλόφιλος μπορεί να βιώσει την απόρριψη και το μίσος. Οι άνθρωποι συχνά θα τον παρεξηγούν για το ποιος είναι. Μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον ας μπορεί να είναι ο εαυτός του χωρίς μυστικά και υποκριτικές συμπεριφορές. Ας είναι η αγκαλιά σας το ασφαλές του καταφύγιο.

Οφείλουμε βέβαια να αναφέρουμε πως ο ομοφυλόφιλος δεν είναι υποχρεωμένος να αποκαλύψει το σεξουαλικό του προσανατολισμό στην οικογένεια του. Η προσωπική του ζωή αφορά τον ίδιο και μπορεί αν θέλει να τη κρατήσει για τον εαυτό του. Θα είχε αξία να σκεφτεί του λόγους για τους οποίους θέλει να το μοιραστεί και να αξιολογήσει τις επιπτώσεις που αυτό θα έχει στη δική του ζωή αλλά και σε εκείνη των γονιών του.

Είναι η ομοφυλοφιλία ασθένεια;

Το πρώτο Gay Pride της Κύπρου πραγματοποιήθηκε χωρίς ιδιαίτερα επεισόδια, με αξιοπρέπεια και μαζική υποστήριξη του κόσμου. Άλλαξε κάτι; Δεν ξέρω, ξέρω όμως πως ήταν ένα σημαντικό βήμα προς την σωστή κατεύθυνση: την αποδοχή της διαφορετικότητας και τα ίσα δικαιώματα. Το γεγονός ότι το φεστιβάλ είχε την στήριξη της πολιτείας, του δήμου Λευκωσίας, των πολιτικών κομμάτων, είναι σίγουρα ένα φωτεινό σημάδι πως σταματήσαμε, ως κοινωνία, να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας. Οι ομοφυλόφιλοι υπάρχουν και αξίζουν να ζουν με τα ίδια δικαιώματα που έχουν και όλοι οι άλλοι.Τις ημέρες πριν την παρέλαση ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλά. Πως η ομοφυλοφιλία είναι αρρώστια και χρήζει θεραπείας, πως είναι αμαρτία, ανωμαλία, νοσηρή επιλογή, ντροπή και αίσχος. Για ποιόν όμως; Επίσημα η ψυχιατρική κοινότητα έπαψε να απευθύνεται στην ομοφυλοφιλία ως ψυχική διαταραχή σχεδόν 40 χρόνια πριν.

Το 1973 Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία αφαίρεσε την ομοφυλοφιλία από το επίσημο διαγνωστικό εγχειρίδιο ψυχοπαθολογίας (DSM). Το 1980 η 3η έκδοση του DSM καταγράφει μόνο την εγωδιστονική ομοφυλοφιλία ως διαταραχή, με βασικό διαγνωστικό κριτήριο την δυσφορία του ίδιου του ατόμου απέναντι στον ομοφυλοφιλικό σεξουαλικό του προσανατολισμό. Οι ίδιοι οι ψυχίατροι διαφώνησαν με τη κατηγοριοποίηση αυτή και τελικά το 1986 η ομοφυλοφιλία – ως διάγνωση- βγήκε ολοκληρωτικά από το εγχειρίδιο. Οι ψυχολόγοι τάχθηκαν υπέρ της απόφασης και στήριξαν την ψυχιατρική κοινότητα. Το τελικό βήμα έγινε το 1992 όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατήργησε την διάγνωση της ομοφυλοφιλίας από την Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νοσημάτων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας.

Αναφορικά με την «θεραπεία» της ομοφυλοφιλίας είναι αυτονόητο πως δεν υπάρχει, εφόσον και η ασθένεια δεν υφίσταται.Συγκεκριμένα, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία, με επίσημη ανακοίνωσή της το 1998, δήλωσε πως αντιτίθεται σε οποιαδήποτε θεραπεία «επανόρθωσης» της ομοφυλοφιλίας καθώς και σε οποιαδήποτε θεραπεία που υποστηρίζει πως ο ομοφυλόφιλος πρέπει να αλλάξει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Επίσης, δεν υπάρχουν δημοσιευμένα επιστημονικά δεδομένα που να μπορούν να υποστηρίξουν τη θεωρία πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός κάποιου είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει.

Επομένως για ποια αρρώστια μιλάμε και για ποια θεραπεία; Οι ψυχολογικές θεραπείες σήμερα, απευθύνονται σε άτομα που δυσκολεύονται να αποδεχθούν την σεξουαλική τους ταυτότητα και όχι να την αλλάξουν. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική πληροφορία για τους γονείς που «σέρνουν» τα παιδιά τους σε γραφεία ειδικών, απαιτώντας να τα αλλάξουν ή να τα «φτιάξουν»!

Ενδεχομένως κάποιοι ψυχίατροι και ψυχολόγοι να συνεχίζουν να αναφέρονται στην ομοφυλοφιλία ως ασθένεια και να προτείνουν «θεραπευτικές» λύσεις. Σίγουρα όμως μιλάμε τη μειοψηφία, αφού τα εμπειρικά δεδομένα αλλά και η πλειοψηφία των ειδικών, δεν συμφωνούν με την άποψη ότι η ομοφυλοφιλία είναι a priori συνδεδεμένη με την ψυχοπαθολογία. Η ψυχική νόσος που μπορεί να αναπτύξει ένας ομοφυλόφιλος είναι συνήθως το αποτέλεσμα του στίγματος της ομοφυλοφιλίας και της μη αποδοχής. Περαιτέρω, δεν υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι οι ομοφυλόφιλοι είναι πιο «άρρωστοι» ψυχικά από τους ετεροφυλόφιλους.

Η ομοφυλοφιλία λοιπόν δεν είναι ασθένεια και σίγουρα δεν είναι επιλογή! Πράγματι, έχετε αναρωτηθεί ποτέ κατά πόσον οι ετεροφυλόφιλοι επιλέγουν να ερωτεύονται και να έλκονται σεξουαλικά από το άλλο φύλο; Αν ήταν έτσι δεν θα μπορούσαμε όλοι απλά να ερωτευτούμε όποιον «βολεύει»; Αν λοιπόν ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν είναι θέμα επιλογής για τους ετεροφυλόφιλους γιατί να είναι για οποιονδήποτε άλλον; Όσο για τα υπόλοιπα… η ποιότητα, το ήθος και η αξιοπρέπεια ενός ανθρώπου δεν κρίνεται από τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Κρίνεται από τη γενικότερη στάση του απέναντι στη ζωή.

Θέκλα Βασιλείου

ΠΗΓΗ